Opieka naprzemienna nad dzieckiem
W pierwszej kolejności należy wskazać, że wydając orzeczenie o sposobie sprawowania opieki nad małoletnim dzieckiem sąd powinien kierować się przede wszystkim dobrem małoletniego. Zgodnie z treścią orzeczenia z dnia 9 czerwca 1976 roku, w sprawie o sygn. akt III CZP 46/75, Sąd Najwyższy stwierdził, iż „przyjęta w prawie rodzinnym zasada dobra dziecka oznacza, że jego interes rozstrzyga przede wszystkim o tym, jak rodzice i opiekunowie powinni wykonywać swe obowiązki względem dzieci i rodziny, oraz w jakim kierunku powinny iść rozstrzygnięcia sądu w sprawach rodzinnych.”
W polskiej doktrynie prawa rodzinnego, w aktualnym stanie prawnym, dominuje przekonanie o dopuszczalności orzeczenia przez sąd pieczy naprzemiennej w sytuacji pozostawienia obojgu rodzicom pełni władzy rodzicielskiej ( np. J. Gajda [w:] K. Pietrzykowski (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Warszawa 2010, s. 963, nb. 1; R. Zegadło pod red. J. Ignaczewskiego, "Władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem", Warszawa 2010, s. 51 i 52; tenże "Miejsce zamieszkania, miejsce pobytu, miejsce zwykłego (stałego) pobytu dziecka oraz piecza naprzemienna", Rodzina i Prawo 2011, nr 17-18, s. 13; T. Justyński, "Prawo do kontaktów z dzieckiem w prawie polskim i obcym", Warszawa 2011, s. 241. ). Piecza naprzemienna przy takich uwarunkowaniach powinna być rozważana w pierwszej kolejności. Wskazówek, którymi powinien kierować się Sąd przy podejmowaniu decyzji zapisane zostały również w „Zasadach europejskiego prawa rodzinnego dotyczących władzy rodzicielskiej” („ Principles of European Family Law Regarding Parental Responsibilities”) opracowanych przez Komisję Europejskiego Prawa Rodzinnego. Zgodnie z zasadą 3.20 odpowiednia władza podejmując decyzję co do naprzemiennego przebywania dziecka, powinna wziąć pod uwagę: wiek i zdanie dziecka, zdolność i gotowość rodziców do współpracy ze sobą w sprawach dziecka oraz ich sytuację osobistą, odległość między miejscami pobytu rodziców oraz szkołą dziecka.
Nie można przyjąć, że warunkiem sine qua non do wprowadzenia opieki naprzemiennej jest zgoda na nią obojga rodziców. Po pierwsze, jest to w sposób ewidentny niezgodne z założeniami legislatora. Po drugie, jest to nieprawidłowe również z punktu widzenia dobra dziecka. Sąd musi zważyć, że sprzeciw jednej ze stron może być warunkowany nie wolą czy dobrem dziecka, ale innymi względami, w tym względami ambicjonalnymi lub finansowymi. Zważyć należy, że oczekiwanie od strony gospodarującej alimentami na dzieci oraz środkami świadczenia wychowawczego, że zgodzi się na opiekę naprzemienną ze świadomością, że w przyszłości może te świadczenia w całości lub części utracić, jest nierealne.
Przy wydawaniu rozstrzygnięcia Sąd powinien mieć również na względzie akty normatywne typu soft law w zakresie ochrony praw człowieka, w szczególności rezolucje Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, w tym postanowienia Rezolucji 1921/2013 „Równość płci, godzenie życia prywatnego i zawodowego oraz wspólna odpowiedzialność” oraz Rezolucji 2079/2015 „Równość i odpowiedzialność rodzicielska”. Wspólna odpowiedzialność rodzicielska oznacza, iż rodzice mają pewne prawa, obowiązki i powinności wobec dziecka. Konieczne jest poszanowanie prawa ojców do udziału we wspólnej odpowiedzialności poprzez zapewnienie, że prawo rodzinne przewiduje możliwość sprawowania wspólnej opieki na dziećmi, w ich najlepiej pojętym interesie, opartej na porozumieniu między rodzicami. W przywołanych aktach zachęcono do dostosowania czasu, w którym dziecko zamieszkuje z każdym z rodziców adekwatnie do jego potrzeb i interesu.
Podsumowując, mając na względzie konieczność upodmiotowienia małoletnich oraz zabezpieczenia ich potrzeb (art. 3 ust. 1 Konwencji o Prawach Dziecka przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w dniu 20 listopada 1989 r. oraz 72 ust. 1 Konstytucji RP), bez cienia wątpliwości można stwierdzić, że opieka naprzemienna będzie najkorzystniejszym rozwiązaniem w przypadku wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej.
W razie pytań zapraszamy do kontaktu pod nr 600 365 228 (mec. Klimkowski), 42 208 88 42 (sekretariat)
