Miejsce zamieszkania dziecka

Miejsce zamieszkania dziecka

Zgodnie z treścią art. 92 k.r.o. dziecko do pełnoletniości pozostaje pod władzą rodzicielską. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw (art. 95 § 1 k.r.o.). Zgodnie z k.r.o. władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny. Poprzez dobro dziecka należy rozumieć zapewnienie dziecku wszystkich tych wartości, które są konieczne do jego prawidłowego rozwoju fizycznego i duchowego, o czym stanowi k.r.o.. Przy ocenie dobra dziecka nie można pomijać ani uwarunkowań obiektywnych (takich jak: wiek dziecka, jego płeć, cechy charakterologiczne rodziców, stosunek rodziców do siebie, do dziecka oraz do krewnych rodzica), ani subiektywnych (wrażliwości dziecka, wzajemnych relacji oraz więzi rodziców i dzieci, poczucia bezpieczeństwa dziecka). Właściwie rozumiane dobro dziecka wymaga starań o zapewnienie dziecku zdrowia fizycznego i psychicznego, polegających na właściwym ukształtowaniu jego charakteru i przygotowaniu do życia społecznego.

Do istotnych spraw dziecka orzecznictwo zalicza m.in. sprawy związane z miejscem pobytu dziecka (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 października 1970 r., sygn. akt III CRN 181/70). Kodeks cywilny natomiast stanowi w art. 26, iż miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy (§ 2). Można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania (art. 28 Kodeksu cywilnego).

Miejsce faktycznego pobytu dziecka należy odróżnić od miejsca jego zamieszkania w prawnym znaczeniu tego określenia. Chodzi o prawne miejsce zamieszkania, które w stosunku do dziecka jest tzw. domicilium necessarium, tj. miejscem zamieszkania określonym ustawowo w zależności od miejsca zamieszkania innych osób bez względu na to, czy dziecko w rzeczywistości w danej miejscowości przebywa. Wola dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską nie rozstrzyga o jego miejscu zamieszkania w sensie prawnym. Rodzice mogą powierzyć pieczę innym osobom, jednak w takiej sytuacji domicilium necessarium dziecka stanowi nadal miejsce zamieszkania jego rodziców.

 

Ustalenie domicilium necessarium dziecka ma istotne znaczenie dla stwierdzenia faktu zatrzymania albo przetrzymywania dziecka przez osobę nieuprawnioną. Zatrzymanie dziecka polega na objęciu przez osobę nieuprawnioną bezpośredniej pieczy nad dzieckiem wraz z przejawem woli utrzymania nad dzieckiem tej pieczy. Zatrzymanie przybierać może postać odmowy wydania dziecka, które na mocy decyzji sądu lub z woli rodzica (lub opiekuna) przebywało na czas ściśle określony w innym miejscu niż jego domicilium necessarium. Przetrzymywanie dziecka ma natomiast cechy utrwalonego już stanu rzeczy. Przebywanie dziecka u osoby nieuprawnionej polega na faktycznym, lecz bezprawnym pobycie dziecka w miejscu jej zamieszkania (także u bliskich lub znajomych tej osoby) albo w miejscu jej czasowego pobytu. Przetrzymywanie przybiera więc z czasem postać przebywania, “stałego pobytu” dziecka u osoby nieuprawnionej i niekiedy może prowadzić do ustalenia miejsca zamieszkania w miejscu tej osoby.

Sąd w toku postepowania o ustalenie miejsca zamieszkania małoletniego dziecka bada:

• w jaki sposób rodzice dotychczas realizowali władzę rodzicielską, w tym gdzie lub z kim dziecko zamieszkiwało, kto sprawował codzienną bieżącą pieczę nad dzieckiem, itp.
• w jakim stopniu każdy z rodziców jest zaznajomiony z potrzebami dziecka, czy i w jaki sposób wykazuje zainteresowanie sytuacja małoletniego dziecka, kto ma lepszy wgląd w sytuację edukacyjną, zdrowotną i osobistą małoletniego dziecka,
• gdzie dziecko mieszkało przed sporem rodziców, gdzie miałoby mieszkać zgodnie z wnioskiem o ustalenie miejsca pobytu – tu celem weryfikacji przeprowadzany jest wywiad środowiskowy przez kuratora zawodowego,
• jakie predyspozycje opiekuńczo-wychowawcze prezentuje każdy z rodziców, a w konsekwencji który z nich daje rękojmię należytego sprawowania opieki nad dzieckiem,

 

Dowody w postepowaniu o ustalenie miejsca zamieszkania:

• wywiad środowiskowy,
• opinia biegłego psychologa i pedagoga w ramach Opiniodawczego Zespołu Specjalistów Sadowych,
• wysłuchanie małoletniego dziecka jeśli rozwód umysłowy i stopień dojrzałości na to pozwala,
• zeznania świadków,
• dokumenty prywatne (np. opinie psychologiczne) i urzędowe,
• dowody audialne (nagrania np. wypowiedzi dziecka),
• dowody wizualne (zdjęcia miejsca przeznaczonego dla dziecka np. pokoju, kąta itp.

 

Koszty związane ze złożeniem wniosku

Zgodnie z art. 23 pkt. 1 u.k.s.c. opłata sadowa od wniosku o wszczęcie postępowania w przedmiocie ustalenia miejsca zamieszkania wynosi 100 zł. Do tego dochodzą koszty adwokat specjalizujący się w sprawach rodzinnych.

Biorąc pod uwagę charakter postępowania zasadnym jest ustanowienie dobrego adwokata specjalizującego się w sprawach rodzinnych.